سیویل سان
تولید کننده تجهیزات قالب بندی بتن
انواع قالب بتن

انواع قالب بتن

فهرست محتوا

فهرست مطالب

انواع قالب بتن با توجه به مصالح ساخت قالب دارای انواع مختلف است که در این مقاله در مورد آن مفصل بحث خواهیم کرد.

مصالح متداول برای ساخت قالب بتن عبارتند از :

   ۱) چوب

   ۲) آلومینیم

   ۳) فایبرگلاس یا پلاستیک

   ۴) ورق های فولادی و نیمرخ های سبک فولاد

   ۵) پارچه

 

بدین ترتیب با توجه به مصالح ساخت قالب ، انواع قالب بتن عبارتند از :

   ۱) قالب چوبی

   ۲) قالب بتن آلومینیمی

   ۳) قالب بتن فایبرگلاس یا قالب بتن پلاستیکی

   ۴) قالب فلزی بتن

   ۵) قالب بتن پارچه ای

 

مصالح برای ساخت انواع قالب بتن

۱- چوب

یکی از انواع قالب بتن ، قالب چوبی است. چوب از مصالح متداول، لیکن قدیمی، برای ساخت قالب است. سهولت کار با چوب و سبکی از عوامل مهم این موضوع می باشند. اکثر چوب های مصرفی در ایران برای قالب سازی، چوب های وارداتی از کشور روسیه و یا فنلاند می باشند که به چوب روسی معروف هستند. امروزه به علت قیمت زیاد، کمتر از چنین چوب هایی برای ساخت قالب استفاده می شود. 

چوب ها برای ساخت قالب چوبی به دو دسته کلی تقسیم می شوند: 

    ۱) چوب درختان سوزنی برگ مانند کاج، سرو 

    ۲) چوب درختان پهن برگ مانند چنار، بلوط، افرا، صنوبر (تبریزی)

در مقام مقایسه، چوب سوزنی برگان نرمتر و سبکتر است و آنها را نرم چوب می گویند. چوب پهن برگان را سخت چوب می گویند. در مقابل سوزنی برگان دارای گره های مرده بیشتری هستند. تغییر شکل های چوب های درختان پهن برگ در مقابل تغییرات رطوبت، بیشتر از سوزنی برگان است و امتیاز منفی آنها در استفاده در امر قالب سازی است. در کل چوب درختان سوزنی برگ برای ساخت قالب ترجیح داده میشود. چوبی که با نام چوب روسی در ایران معروف است، از همین نوع سوزنی برگ است که از کشورهای روسیه و فنلاند وارد می شود. 

منابع چوبی ایران بسیار محدود است و در ضمن درختان جنگل های ایران اکثرا پهن برگ می باشند. در استان های گیلان و مازندران طرح کاشت و استحصال صنعتی از چوب توسط شرکت چوکا (چوب و کاغذ ایران انجام می شود که تکنولوژی آنها کانادایی است و محصول آنها کاغذ، نئوپان و چوبهای تزیینی می باشد. نقاطی که توسط این شرکت جنگل برداری می شود، مجددا توسط درختان سوزنی برگ کاشته می شود. به هر حال با روند فعلی، جنگل های ایران به سمت نابودی میل میکنند تا توسعه، یعنی میزان برداشت از آنها (چه قانونی و چه غیرقانونی) بیش از مقدار کاشت است که این مشکل باید هرچه زودتر حل شود. با این اوصاف استفاده از چوب داخلی برای ساخت قالب اصلا توصیه نمی شود و این کار بهتر است توسط چوب های وارداتی و یا مصالح دیگر انجام شود. 

تنها چوب محصول داخل که در شرایط فعلی از آن در امر قالب سازی به صورت چوب گرد شمع چوبی) و با دو تراش استفاده می شود، چوب تبریزی است که با نام های سپیدار و صنوبر نیز شناخته می شود. این چوب رشد سریعی دارد و در مناطق معتدل ایران ظرف ۱۰ تا ۱۵ سال به بار می نشیند و کاشت و برداشت آن حالت نیمه صنعتی پیدا کرده است. الوار حاصل از این نوع چوب بسیار نرم بوده و دارای تغییر شکل های رطوبتی زیاد می باشد و به چوب سفید معروف است. 

برای استفاده صنعتی از چوب، باید آن را عمل آوری کرد. درختانی که تازه قطع می شوند، دارای رطوبتی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد می باشند. پس از بریدن درخت، پوست آن را در فصل سرما جدا کرده و آن را به اندازه موردنیاز بریده و دسته بندی می کنند. پس از مدتی چوب رطوبت خود را در محیط از دست داده و میزان رطوبت آن به ۱۹ درصد می رسد که برای استفاده مناسب است. برای خشک کردن چوب می توان از کوره های مخصوص استفاده نمود. 

در مرحله آخر، برای عمل آوری چوب آنها را باید توسط مواد شیمیایی مناسب (نظیر کرئوزوت، مازوت، تانالیت) اشباع کرد. با این عمل تغییر شکل های رطوبتی چوب کاهش پیدا کرده، در مقابل حشرات مصونیت بیشتری پیدا کرده و با استفاده از مواد شیمیایی خاص، حتی مقاومت آتش سوزی آن نیز افزایش پیدا میکند. شکل ۲- ۱، تصویری از قالب بندی سنتی با چوب است

انواع چوب در قالب چوبی بتن

چوب در انواع زیر در ساخت قالب چوبی مورد استفاده قرار می گیرد :

   ۱) الوار و چهار تراش (تخته)

   ۲) تخته لایه (چند لایه – پلی وود)

   ۳) نئوپان

   ۴) فیبر

الوار و چهار تراش (تخته)

چوب عمل آمده، توسط اره های برقی بریده شده و به صورت الوار در می آید. مقطع الوارها برای ساخت قالب دراندازه های ۲۰*۱۵۰، ۲۰*۲۰۰، ۲۵*۱۵۰، ۲۵*۲۰۰ میلی متر و چهارتراش ها در ابعاد ۵۰*۵۰، ۱۰۰*۵۰، ۱۰۰*۱۰۰، ۱۵۰*۱۵۰ میلی متر و اندازه های مشابه یافت می شوند.

درمحاسبات قالب باید مشخصه های هندسی برای مقطع الوار محاسبه شود.

 1) سطح مقطع

ازسطح مقطع درمحاسبات مربوط به تعیین تنش محوری استفاده می شود:

A=bd     

b=عرض

d=ارتفاع مقطع

۲) تار خنثی

درخمش مقطع، تارخنثی ترازی است که درآن تنش خمشی مساوی صفر می باشد.

۳) ممان اینرسی

۴) اساس مقطع

۵) شعاع ژیراسیون

شعاع ژیراسیون درمحاسبات مربوط به لاغری در طراحی اعضای فشاری استفاده می شود. برای حصول بحرانی ترین حالت باید از شعاع ژیراسیون حداقل استفاده نمود و از رابطه زیر تعیین می گردد.

 

تخته لایه (پلی وود)

تخته لایه از لایه های نازک چوب که توسط چسب های مخصوص به یکدیگرچسبیده اند، تشکیل می شود. برای ساختن تخته لایه ابتدا چوب را به شکل ورقه ها و لایه های نازک بریده و سپس بین لایه هاراچسب زده و تحت گرما و فشار به یکدیگر پرس می کنند. تعداد لایه هافرد و الیاف لایه ها را در دو لایه متوالی عمود برهم قرار می دهند. به همین جهت چوب که اساساناهمسان گرداست،درشکل تخته لایه به صورت همسان گرد درمی آید.

تخته لایه هابراساس چسب داخلی و خارجی ساخته می شودکه برای مصارف قالب بندی بهتراست از چسب خارجی استفاده گردد. ابعاد تخته لایه ها معمولابه عرض ۱/۲۰ و طول ۲/۴۰ متر با ضخامت ۶ تا ۳۰ میلی متر می باشد، تخته لایه ها فقط برای رویه قالب استفاده می شوند به جای تخته کوبی و دائمادرتماس بارطوبت بتن می باشد.

به همین علت تخته لایه دارای روکش لاکی ازجنس پلیمر می باشد، به طوری که آن را در مقابل نفوذ رطوبت مقاوم سازد. در هنگام تراکم بتن با ویبراتور، در صورت اصابت نوک ویبراتور با سطح لاکی تخته لایه، تخریب سطحی در تخته لایه بوجود می آید. به همین علت باید در ویبراتور زنی تخته لایه مراقب بود.

تخته لایه ها مقاومت خمشی زیادی ندارند، بایدآنهارا با پشت بند های چوبی، آلومینیومی و یا فلزی تقویت کرد.

 

تنش های مجاز تخته لایه

درجدول زیر تنش های مجاز رده ی متوسطی از تخته لایه ها ارائه شده است. با توجه به این که تخته لایه تولید

صنعتی می باشد، باید مشخصات مکانیکی تخته ی مورد نظ راز کارخانه سازنده اخذ گردد.

ردیفحالت تنشتنش مجاز خشکتنش مجاز مرطوب
۱کشش مستقیم و خمش۸۵۶۰
۲فشار در صفحه لایه ها۸۰۵۰
۳برش خمشی۱۰۸
۴برش غلتکی۴۳
۵فشار تماسی (عمود بر لایه ها)۱۵۱۰
۶ضریب الاستیسیته۱۰۵۰۰۰۹۰۰۰۰

تنش های مجاز تخته لایه ها (کیلوگرم بر سانتی متر مربع)

 

جدول فشار مجاز بتن روی تخنه لایه ها

باتوجه به اینکه تخته لایه ها اغلب برای رویه مورد استفاده قرارمی گیرند، وجود جدولی که بتوان بدون انجام محاسبات خمشی و تغییر شکلی، فشارمجاز بتن را محاسبه نموده بسیار مفید می باشد. درجدول زیرفشارهای مجاز برای رده متوسطی از تخته لایه ها ارائه شده است.

ضخامت تخته لایهفاصله پشت بند (mm)
۳۰۰
فاصله پشت بند (mm)
۴۰۰
فاصله پشت بند (mm)
۵۰۰
فاصله پشت بند (mm)
۶۰۰
۱۲۱.۶۰.۷
۱۵۲.۷۱.۲۰۰.۷
۲۰۳.۴۱.۷۱۰.۵
۲۸۷۳.۶۲.۴۱.۴

جدول فشار مجاز بتن روی تخته لایه ها

 

استفاده از تخته لایه برای سطوح منحنی

 

از تخته لایه ها می توان برای رویه کوبی قالب های سطوح منحنی استفاده نمود جدول زیر حداقل شعاع انحنای تخته لایه ها برحسب ضخامتشان ارائه شده است.

حداقل شعاع انحنای تخته لایه ها

ضخامت تخته لایهحداقل شعاع انحنا (متر)
عنود بر الیاف
حداقل شعاع انحنا (متر)
موازی الیاف
۶۰.۶۱.۵
۸۰.۶۱.۸
۱۰۰.۹۲.۴
۱۲۱.۸۳.۶
۱۶۲.۴۴.۸
۲۰۳.۶۶

 

نئوپان

نئوپان از اختلاط خرده چوب (شامل ضایعات چوبی مثل سرشاخه، پوست، برگ و…) با چسب و قالب دادن توسط فشار و گرما حاصل می گردد. محصول حاصل چوب ضعیف می باشد که در مقاب رطوبت بسیارحساس می باشد. لذا از آن نمی توان در امر قالب بتن استفاده نمود. تولد جدیدی از نئوپان تحت عنوان MDF ساخته می شود که حساسیت آن درمقابل رطوبت کمتر است، اما به علت گرانی درصنعت قالب سازی استفاده نمی شود.

فیبر

مخلوط از ذرات چوب باچسب می باشدکه تحت فشار و گرماپرس شده وباضخامت چندمیلی متردر دسترس است و از آن به عنوان رویه کوبی درقالب های نما استفاده می شود که یکبارمصرف می باشد.

 

معایب قالب چوبی

الوار متداول ترین ماده ای است که برای قالب سازی استفاده می شود. عیب قالب های چوبی این است که تاب می خورد ، متورم و جمع می شود. استفاده از ماده های نفوذ ناپذیر آب به سطح چوب این نقایص را کاهش می دهد اما هزینه های بالای دارد.

قالب چوبی
قالب چوبی

۲-آلومینیم

یکی دیگر از انواع قالب بتن ، قالب آلومینمی است. به علت سبکی، آلومینیوم از بهترین جایگزین های چوب در صنعت قالب سازی بتن است. ازآلومینیوم بیشتر به عنوان پشت بند قالب استفاده می شود. پانل ها با چهارچوب (پشت بند) آلومینیومی و رویه تخته لایه از کاربردی ترین قالب می باشند. وزن مخصوص آلومینیوم ۲٫۷۵ تن برمتر مکعب می باشد.

 

مزایا و معایب قالب آلومینمیمی

چگالی آلومینیوم تقریبا یک سوم فولاد است این موضوع باعث می‌شود وزن قالب‌ها و ابزار کاهش یافته و نهایتا سرعت باز و بسته شدن قالب‌ها افزایش یابد. وزن کمتر قالب منجر به کاهش شدید استهلاک پرس‌ها و ماشین آلات می‌شود. یکی از ویژگی‌هایی که اغلب برای فولادها در مقایسه با آلومینیوم آلیاژی در نظر گرفته می‌شود، سختی سطح آنهاست. با توجه به این که قالب آلومینیمی سختی بالایی ندارند زود مستهلک می شوند و هزینه بالایی برای پروژه به بار می آورند. در بین انواع قالب بتن ، این نوع قالب دارای بیشترین هزینه نسبت به سایرین می باشد.

قالب آلومینیمی
قالب آلومینیمی

۳-پلاستیک یا فایبرگلاس

قالب پبتن پلاستیکی یا فایبرگلاس نیز یکی از انواع قالب بنم به شمار می آید . فایبرگلاس یک نوع ماده ی مرکب است که رزین پلی استر و الیاف شیشه از اجزای اصلی آن به شمارمی روند. الیاف شیشه مقاومت مکانیکی ایجاد کرده و رزین پلی استر این الیاف را به یکدیگر می چسباند. برای ساخت قالب فایبرگلاس به شرح زیرعمل می شود:

   ۱) ساختن مدل از قطعه

   ۲) چرب کردن مدل توسط واکس

   ۳) پاشیدن ژلکوت که سطح قالب را تشکیل می دهد

   ۴) لایه گذاری یعنی قرار دادن یک لایه حصیر فایبرگلاس و یک لایه زرین

   ۵) لایه گذاری آنقدر ادامه می یابد تا ضخامت لایه (ضخامت لازم ۵ تا ۱۵ میلی متر می باشد) حاصل گردد.

از قالب فایبرگلاس و قالب بتن پلاستیکی برای قالب بندی سطوح منحنی (مثل قالب سقف های مجوف) استفاده می شود. روی مقاومت خمشی لایه فایبرگلاس و پلاستیک زیادحساب نمی شود و قالب توسط پشت بندهای کافی باید تقویت شود. 

معایب قالب بتن پلاستیکی

مقاومت کم‌تر در برابر بارهای وارده هنگام بتن‌ریزی، یکی از معایب این قالب‌ پلاستیکی است. در نتیجه در پروژه‌های بزرگ که اطمینان از مقاومت کافی قالب امر مهمی است، نمی‌توان از این قالب‌ها استفاده کرد. همچنین اتصال قالب‌های فلزی راحت‌تر صورت می‌گیرد و می‌توان قالب‌های بزرگ‌تری را با اتصال چندین قالب ایجاد کرد.

یکی دیگر از معایب مهم قالب‌های پلاستیکی، عدم امکان استفاده‌ی طولانی مدت و چندباره از آن‌هاست. بر خلاف قالب‌های فلزی، قالب‌های پلاستیکی دوام کم‌تری دارند و معمولاً فقط برای یک پروژه قابلیت استفاده دارند. به همین دلیل در بین انواع قالب بتن کمتر از این قالب استقاده می شود.

قالب بتن پلاستیکی
قالب پلاستیکی

۴-نیمرخ های سبک و ورق های فولادی

قالب بتن فولادی یا قالب بتن فلزی یکی از رایج ترین انواع قالب بتن در جهان می باشد. ورق های فولادی و نیم رخ های سبک سرد تاشده از ورق های فولادی از متداول ترین مصالح برای ساخت قالب در ایران و یا خارج می باشند. به علت کمبود شدید منابع داخلی چوب در ایران و قیمت قابل توجه چوب وارداتی، استفاده از قالب بتن فلزی یا اصطلاحا فولادی در ایران رواج بسیاری یافته و شرکت های داخلی متعددی در این زمینه فعال باشند.

ورق های فولادی موردمصرف ازنوع نرمه باتنش تسلیم [math]{{F}_{y}}{=}2400kg/c{{m}^{2}}[/math] باکرنش گسیختگی حدود ۲۰ درصد، می باشند که در بازار به نام ورق های روغنی معروف می باشند و تغییر شکل های عملیات سرد تاشدگی را به خوبی تحمل می نمایند. ضخامت ورق های مورد استفاده برای ساخت این نیمرخ ها از ۱ تا ۴ میلی متر می باشند.اتصال نیمرخ ها به یکدیگرو به ورق غالبا به کمک خال جوش انجام می شود. 

برای مطالعه بیشتر و اطلاع از قیمت قالب بتن کلیک نمایید.

۵-پارچه

یکی دیگر از انواع قالب بتن ، قالب پارچه ای است. قالب‌های پارچه‌ای برای شکل دادن به بتن در روی زمین و زیر آب استفاده می شود. قالب‌های پارچه‌ای علاوه بر ارزانی امکان استفاده مجدد را هم در کارهای پیش ساخته و هم کارهای در جا فراهم می‌آورد. این روش در پی، دیوار، ستون، سرستون، دال و تیر استفاده شده است. با استفاده از قالب‌های پارچه‌ای با ترکیب انعطاف‌پذیری قالب‌ها و خاصیت خمیری بتن به مزیت‌های زیادی دست پیدا می‌کنیم:

۱- مقرون به صرفه نسبت به قالب فولادی

۲- ایجاد سطح صیقلی در بتن تمام شده

۳- ایجاد سطحی مقاوم‌تر و با نفوذ پذیری کمتر

۴- ایجاد اشکال هندسی پیچیده‌تر و به راحتی شکل پذیر بر مبنای کشش پارچه

قالب پارچه ای بتن
قالب پارچه ای بتن

با دوستان خود به اشتراک بگذارید

۳/۵ - (۱ رای)
تیم تولید محتوا سیویل سان

درباره تیم تولید محتوا

ما در تیم تولید محتوای سیویل سان در تلاش هستیم تا بهترین مقالات آموزشی در زمینه ابزار و مصالح ساختمان را تهیه کنیم، با ما همراه باشید.

جدیدترین مقالات

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *