وال‌پست چیست و انواع آن کدام است؟ نحوه اجرا و الزامات آیین نامه ای آن چگونه است؟

وال پست چیست؟

وال پست (به انگلیسی Wall Post) یکی از المان‌های کلیدی در ساختمان‌سازی است که برای تقویت سازه و دیوارهای غیرسازه‌ای و اتصال آن‌ها به اسکلت ساختمان استفاده می‌شود. این المان می‌تواند به صورت کلاف‌های قائم یا افقی اجرا شود و مانند یک تیر یا ستون کمکی عمل کند تا دیوار در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله، باد و ضربه پایدار بماند.

وال پست در واقع یک اتصال فولادی تقویتی است که برای اتصال میانقاب سازه‌ای و غیرسازه‌ای به اسکلت ساختمان استفاده می‌شود (میانقاب در واقع دیوارها و پانل‌هایی هستند که به دو دسته سازه ای و غیر سازه ای تقسیم می‌شوند). این وادارها به افزایش مقاومت و پایداری دیوار و کل سازه کمک می‌کند و نقش حیاتی در مناطق زلزله‌خیز دارد. استفاده صحیح از وال پست، خطر ترک‌خوردگی، تغییر شکل و ریزش دیوارها را به حداقل می‌رساند. امروزه در تمامی پروژه‌های ساختمانی، اجرای وال‌پست یکی از الزامات آیین‌نامه‌ای و اجرایی محسوب می‌شود.

چرا استفاده از وال پست ضروری است؟

در یک سازه، همه‌ی دیوارها نقش سازه‌ای ندارند. برخی از آن‌ها تنها برای تفکیک فضاها ساخته می‌شوند و بار وزن ساختمان را تحمل نمی‌کنند. این نوع دیوارها معمولاً اتصال محکمی با اسکلت اصلی سازه ندارند. از سوی دیگر، در بعضی پروژه‌ها ممکن است فاصله‌ی بین ستون‌ها زیاد باشد یا دیوارها بلند و باریک طراحی شده باشند. در چنین شرایطی، احتمال ترک‌خوردگی، تغییر شکل یا حتی ریزش دیوار در اثر زلزله یا لرزش وجود دارد. برای جلوگیری از این آسیب‌ها و ایجاد اتصال ایمن و پایدار بین دیوار و سازه، در ساختمان‌های مدرن و مناطق زلزله‌خیز، استفاده از وال پست به یک ضرورت تبدیل شده است.

هدف از اجرای وال پست؟

وال پست که از ترکیب دو کلمه «وال» (دیوار) و «پست» (نگهدارنده) تشکیل شده است، به شکل کلاف‌های قائم یا افقی در فواصل مشخص نصب می‌شود تا دیوار را تقویت کند و عملکرد آن را با سازه یکپارچه سازد. هدف اصلی اجرای وال پست، انتقال بارهای جانبی وارده بر دیوار به قسمت‌های اصلی اسکلت ساختمان است. به عبارت دیگر، وال پست دیوار را در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد پایدار نگه می‌دارد و موجب عملکرد یکپارچه کل سازه می‌شود. در کشور ما، وال پست یکی از المان‌های ضروری ساختمان‌سازی است که موجب تقویت و مهار دیوار در برابر زلزله و بار جانبی می‌شود. با استفاده از وال پست، می‌توان  تخریب نواحی حساس و غیرسازه‌ای دیوارها را کاهش داد و ایمنی ساختمان را افزایش داد.

کاربرد وال پست

وال پست در ساختمان‌سازی برای تقویت و مهار دیوارهای غیرسازه‌ای به کار می‌رود و نقش مهمی در ایمنی و پایداری سازه دارد. کاربردهای اصلی آن عبارتند از:

• دیوارهای غیرسازه‌ای داخلی و خارجی: این دیوارها نقش باربر ندارند و فقط برای تفکیک فضا یا پوشش ساختمان ساخته می‌شوند. نصب وال پست باعث می‌شود دیوارها در جای خود ثابت باقی بمانند و در برابر نیروهای جانبی مقاوم شوند.
• دیوارهای بلند و باریک بین ستون‌ها با فواصل زیاد: وقتی طول دیوار زیاد باشد یا فاصله بین ستون‌ها زیاد باشد، دیوار بدون وال پست ممکن است تاب بردارد یا کج شود. وال پست‌ها به‌عنوان تکیه‌گاه، طول موثر دیوار را کاهش داده و پایداری آن را افزایش می‌دهند.
• سوله‌ها، ساختمان‌های صنعتی و انبارها: در این سازه‌ها که دیوارهای بلند و غیرسازه‌ای دارند، وال پست نقش حیاتی در جلوگیری از تغییر شکل دیوار و افزایش مقاومت در برابر باد و نیروهای جانبی دارد.
• میانقاب‌ها و تقاطع دیوارها: در محل‌هایی که دیوارهای غیرسازه‌ای به یکدیگر متصل می‌شوند یا تقاطع دارند، وال پست‌ها باعث یکپارچگی عملکرد دیوارها و انتقال نیروها به اسکلت ساختمان می‌شوند.
• کنار بازشوها و جان‌پناه‌ها: در نزدیکی درها، پنجره‌ها و جان‌پناه‌ها که دیوار برش‌پذیری بیشتری دارد، نصب وال پست مانع تغییر شکل، ترک‌خوردگی و کاهش مقاومت دیوار می‌شود.

انواع وال پست

به طور کلی، وال‌پست‌ها از نظر جهت نصب به دو دسته عمودی (قائم) و افقی (عرضی) تقسیم می‌شوند. در یک پروژه می‌توان از ترکیب وال‌پست‌های افقی و عمودی استفاده کرد و در صورتی که به‌طور صحیح اجرا شوند، یکپارچگی و پایداری سازه به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. از نظر محل قرارگیری، وال‌پست‌ها می‌توانند میانی، کناری (انتهایی) یا منقطع باشند. همچنین از نظر تکنولوژی و روش اجرا، وال‌پست‌ها می‌توانند سنتی یا مدرن باشند. در ادامه به بررسی هر یک از این انواع پرداخته می‌شود.

وال پست عمودی (قائم)

وال پست قائم یا وادار نوعی المان فلزی است که به‌صورت قائم و موازی با ستون‌های سازه نصب می‌شود. این نوع وال پست معمولاً به شکل ناودانی طراحی می‌گردد تا بتواند بلوک یا آجر دیوار را به‌خوبی درون خود جای دهد و مانع از حرکت یا تغییر شکل آن شود. وادارها از ناودانی، قوطی یا پروفیل فولادی ساخته می‌شود و در فواصل مشخص بین ستون‌ها یا کنار ستون‌ها نصب می‌گردد. هدف از اجرای وال پست عمودی، مهار افقی دیوار در جهت طول و کاهش طول آزاد دیوار و افزایش پایداری در طول است. این المان با اتصال به تیر یا ستون سازه و مهار توسط بست‌های فلزی یا میلگردهای انتظار، دیوار را در برابر نیروهای جانبی ناشی از زلزله و باد مقاوم می‌سازد.

وال‌پست افقی

وال‌پست افقی یا تیرک، عضوی فولادی است که به‌صورت افقی و موازی با طول دیوار نصب می‌شود. وظیفه اصلی این نوع وال‌پست، کاهش ارتفاع آزاد دیوار و افزایش پایداری آن در برابر نیروهای جانبی و ارتعاشات ناشی از زلزله است. با نصب وال‌پست عرضی، دیوار به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم شده و از کمانش، ریزش و تغییرشکل خارج از صفحه در ارتفاع جلوگیری می‌شود. این المان معمولاً از پروفیل‌هایی مانند ناودانی، قوطی یا دیگر مقاطع فولادی ساخته شده و در فواصل مشخص در ارتفاع دیوار یا موازی با تیر قرار می‌گیرد. وال‌پست افقی عمدتاً در دیوارهای غیرسازه‌ای، میانقاب‌ها و دیوارهای بلند استفاده می‌شود تا یکپارچگی و ایمنی دیوار افزایش یافته و احتمال تاب‌برداشتن یا کج‌شدن آن در راستای عمودی به حداقل برسد.

وال‌پست کناری (انتهایی)

این وال‌پست به شکل U ساخته شده و در لبه دیوار نصب می‌شود. وظیفه آن محافظت دیوار از یک سمت در برابر نیروهای داخل و خارج صفحه است و پایداری دیوار را افزایش می‌دهد. عرض وال‌پست کمی بیشتر از ضخامت دیوار طراحی می‌شود تا بلوک‌ها یا آجرهای دیوار به خوبی داخل آن جای بگیرند و با توجه به ضخامت دیوار، وال‌پست‌ها در عرض مختلف ساخته می‌شوند. طول وال‌پست در صورتی که سراسری باشد تقریباً برابر با طول دیوار است و لبه‌های آن (بال وال‌پست) به طور استاندارد، حداقل ۵ سانتی‌متر ساخته می‌شوند.

وال‌پست کناری به تیرو ستون سازه متصل می‌شود. همچنین روی وال‌پست سوراخ‌هایی جهت اتصال میلگرد تعبیه شده است. این نوع وال‌پست در سازه‌های بتنی و فولادی قابل استفاده است. عملکرد مؤثر و کارایی آن‌ها تنها در صورت اتصال ایمن و مناسب به سازه تضمین می‌شود.

وال پست میانی

وال‌پست میانی به شکل H و مشابه تیرآهن سبک ساخته می‌شود و معمولاً با اتصال سه صفحه به هم تشکیل می‌گردد. این وال‌پست در میان طول دیوار نصب می‌شود و برای دیوارهایی با طول یا ارتفاع زیاد کاربرد دارد، به ویژه دیوارهایی که دارای ابعاد بزرگ هستند و مستعد شکم دادن یا ریزش هستند.عرض وال‌پست میانی متناسب با ضخامت دیوار طراحی می‌شود و بال‌های آن دارای لبه‌هایی هستند که دیوار بین آن‌ها قرار می‌گیرد تا در مقابل نیروهای جانبی پایدار و محکم باقی بماند. وال‌پست میانی می‌تواند به صورت عمودی یا افقی نصب شود، اما معمولاً به صورت قائم و در فاصله ای بین دو وال‌پست کناری قرار می‌گیرد. گاهی از قوطی به عنوان وال پست میانی استفاده می‌شود که در این صورت باید برای قرارگیری صحیح و اتصال مناسب بلوک از ناودانی و اتصالات نگهدارنده در بالا و پایین قوطی استفاده کرد.

این وال‌پست در سازه‌های بتنی و فولادی قابل استفاده است و دارای سوراخ‌هایی برای اتصال به میلگرد و سازه می‌باشد؛ محل و این سوراخ‌ها بسته به نحوه قرارگیری وال‌پست (افقی یا عمودی) و تعداد وال پست، متناسب با ابعاد دیوار متفاوت است. تعداد و محل قرارگیری وال‌پست میانی بستگی به ابعاد دیوار دارد و هنگام اجرا باید به فاصله استاندارد، اتصال ایمن و هم‌سطح بودن با سایر وال‌پست‌ها توجه شود تا عملکرد مؤثر آن تضمین گردد. مطابق پیوست ۶ استاندارد ۲۸۰۰ در دیوارهایی با طول بیشتر از ۴ متر یا ارتفاع بیشتر از ۳.۵ متر باید از وال پست میانی استفاده کرد.

وال‌پست منقطع

وال‌پست منقطع به صورت موضعی و محدود به بخش‌هایی از دیوار نصب می‌شود، مانند اطراف بازشوها، درها یا نقاطی که تمرکز تنش بالاست. این نوع وال‌پست می‌تواند به صورت قائم یا افقی اجرا شود و هدف آن مهار موضعی دیوار و افزایش پایداری در نقاط حساس است.

وال‌پست منقطع از نظر شکل شبیه وال‌پست پیوسته است، اما طول آن کوتاه‌تر بوده و معمولاً بین ۱۰ تا ۵۰ سانتی‌متر ساخته می‌شود. متداول‌ترین سایزها ۲۰ و ۴۰ سانتی‌متر هستند. این وال‌پست‌ها در طرفین دیوار یا قسمت بالایی آن و به ستون یا تیر فوقانی دیوار غیرسازه‌ای متصل می‌شوند. در سازه‌های بتنی، اتصال با پیچ و رول‌بولت انجام می‌شود و در سازه‌های فلزی، معمولاً توسط جوش به اسکلت متصل می‌شوند.

طول، تعداد و حتی ضخامت وال‌پست منقطع بسته به اهمیت ساختمان، محل قرارگیری وال‌پست و ابعاد بازشوها تعیین می‌شود. مانند سایر وال‌پست‌ها، وال‌پست منقطع از پروفیل فولادی سبک ساخته شده و دارای سوراخ‌هایی برای قرار گرفتن انتهای مفتول میلگرد بستر می‌باشد. وال‌پست منقطع نقش مهمی در جلوگیری از شکست موضعی دیوارهای بلند و بزرگ ایفا می‌کند و تکمیل‌کننده عملکرد سایر وال‌پست‌ها مانند کناری و میانی است.

اجزای مورد استفاده در اجرای وال‌پست

در اجرای وال‌پست، بسته به نوع سیستم، اجزای زیر به‌کار می‌روند:

•  پروفیل مهاری فلزی: پروفیل اصلی وال‌پست که معمولاً از ناودانی یا قوطی انتخاب می‌شود. در برخی سیستم‌ها از نبشی منقطع یا تیرآهن نیز استفاده می‌شود.
• صفحه اتصال (پلیت): صفحات فولادی که برای اتصال وال‌پست به تیر یا ستون نصب می‌شوند و وظیفۀ اتصال صحیح و انتقال مناسب نیرو را برعهده دارند. این صفحات ممکن است به‌صورت پیش‌بینی‌شده در سازه تعبیه شده یا با کاشت میلگرد نصب شوند.
• نبشی یا ناودانی نشیمن: جهت جلوگیری از حرکت خارج‌ازصفحه وال‌پست استفاده می‌شود و روی پلیت به وسیله جوش یا سایر اتصالات نصب می‌گردد.
• بست‌ها و یراق‌آلات اتصال: برای تثبیت و اتصال اجزای وال‌پست به یکدیگر و به دیوار به‌کار می‌روند و شامل انواع بست L، بستT و بست U یا رادیکالی، می‌باشد. بست رادیکالی در محل تقاطع دیوار داخلی با سایر دیوارها ضروری است.
• اتصالات مکانیکی: انواع مصالح اتصال شامل پیچ و مهره، رول‌بولت، پلیت کمکی، میخ فولادی و واشر که برای فیکس‌کردن اجزا به سازه استفاده می‌شوند.
• میلگرد بستر (خرپایی یا نردبانی): میلگرد بستر از اجزا تکمیلی نصب وال پست است که جهت تقویت دیوارهای بلوکی و توزیع بهتر نیروهای جانبی، خصوصاً در ساختمان‌های واقع در مناطق لرزه‌خیز استفاده می‌شود.
• مصالح پرکننده درز جداساز: برای ایجاد درز حرکت و جلوگیری از انتقال تنش بین دیوار و وال‌پست از مصالح پرکننده مانند فوم، یونولیت یا پشم سنگ ضد رطوبت استفاده می‌شود. استفاده از مصالح سخت مانند ملات یا ملات گچی ممنوع است چون باعث انتقال نیرو و ترک خوردن دیوار می‌شود.

 اجرای وال پست

نحوه اجرای وال‌پست بسته به نوع سازه (اسکلت بتنی یا فلزی) و نوع دیوار (بلوک سبک، سفالی، آجری و…) متفاوت است. برای اتصال وال‌پست به تیر و ستون معمولاً از صفحه‌ پلیت‌، کاشت میلگرد، جوش، رول‌بولت یا اتصالات استاندارد فلزی  استفاده می‌شود. طبق پیوست ۶ آیین‌نامه ۲۸۰۰، وال‌پست باید طوری اجرا شود که ضمن مهار دیوار در برابر نیروهای خارج از صفحه، حرکت جانبی داخل صفحه دیوار امکان‌پذیر باشد؛ به همین دلیل، اتصال وال‌پست‌ها نباید به‌صورت صلب به دیوار انجام شود. در ادامه به بررسی اجرای وال پست در انواع سازه میپزدازیم.

اجرای وال‌پست در ساختمان با اسکلت بتنی

ابتدا محل دقیق نصب وال‌پست در سازه بتن مسلح مطابق نقشه‌های اجرایی مشخص می‌شود. سپس صفحات نگهدارنده (پلیت‌ها) برای اتصال پروفیل‌های فلزی (وادارها یا تیرک‌ها) به تیر یا ستون در محل مناسب نصب می‌گردند. در صورتی که محل مناسب برای نصب پلیت‌ها از قبل پیش‌بینی نشده باشد، از کاشت میلگرد و نصب پلیت استفاده می‌شود. در برخی موارد برای تثبیت پلیت‌ها نیاز به اجرای قالب بتن و بتن‌ریزی موضعی است. برای مهار نیرو خارج صفحه و جلوگیری از حرکت خارج صفحه، نبشی هایی روی صفحات نگهدارنده نصب می‌شود.

پس از آماده شدن پلیت‌ها، وال‌پست‌ها که معمولاً از ناودانی یا قوطی (باکس) ساخته می‌شوند، نصب می‌شوند. اتصال وال‌پست به نبشی‌های مهار خارج صفحه نباید به صورت جوش باشد، زیرا دیوار باید امکان حرکت جانبی داخل صفحه را داشته باشد. مطابق پیوست ۶ آیین‌نامه ۲۸۰۰، وال‌پست‌های قائم باید به کف سازه به صورت مفصلی متصل شوند و در زیر سقف، اتصال آنها در راستای داخل صفحه به صورت کشویی باشد تا امکان حرکت جانبی دیوار فراهم گردد. برای جلوگیری از انتقال نیرو از سازه به دیوار، مجموعه دیواروال‌پست نباید به صورت صلب به تیر یا ستون متصل شود و درز جداسازی مناسبی بین اعضای سازه‌ای (تیر/ستون) و وال‌پست باید رعایت گردد.

اجرای وال‌پست در دیوار بلوک سبک

اجرای وال‌پست در سازه اسکلت بتنی با دیوارهای بلوک سبک یا بلوک های ساخته شده از بتن اسفنجی شبیه دیوارهای بنایی است، اما به دلیل مقاومت کمتر بلوک‌های سبک در برابر نیروهای جانبی و شکنندگی بالاتر آنها، رعایت جزئیات اجرایی با دقت بیشتری ضروری است. از جمله این جزئیات به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• در دیوارهای بلوک سبک، برای مهار جانبی دیوار، استفاده از میلگرد بستر خرپایی یا نرده‌بانی ضروری‌تر است.
• فاصله بین وال‌پست‌ها کمتر در نظر گرفته می‌شود تا از کمانش یا ترک‌خوردگی بلوک‌ها جلوگیری شود و این مسئله برای تقسیم طول آزاد دیوار و کاهش احتمال کمانش، الزامی است. در دیوارهای بلند، اجرای وال‌پست افقی و قائم به صورت همزمان الزامی است.
• رعایت درز جداسازی مناسب بین بدنه دیوار و اعضای سازه (تیر/ستون)، همراه با نصب صحیح وال‌پست‌ها با اتصالات لغزنده، برای جلوگیری از انتقال نیروهای جانبی سازه به دیوار و جلوگیری از ترک‌خوردگی یا ریزش، اهمیت حیاتی دارد.

با رعایت این اصول اجرایی، عملکرد لرزه‌ای و معماری دیوارهای بلوک سبک در اسکلت بتنی بهینه می‌شود و از یکپارچگی، پایداری و دوام آنها در برابر تغییر شکل‌های جانبی سازه اطمینان حاصل می‌گردد.

اجرای وال‌پست در ساختمان با اسکلت فلزی

در سازه‌های با اسکلت فلزی، به دلیل انعطاف بیشتر سازه و امکان جابجایی جانبی در طبقات، به‌خصوص در دیوارهای بلند و طبقات فوقانی، اجرای صحیح وال‌پست اهمیت ویژه‌ای دارد. اجرای وال‌پست در ساختمان با اسکلت فلزی همانند اجرا در سازه بتنی است.

در این سیستم، ابتدا محل دقیق اجرای وال‌پست‌ها مطابق نقشه مشخص می‌شود. سپس صفحات نگهدارنده (پلیت‌ها) در محل تعیین‌شده بر روی تیر یا ستون فولادی جوشکاری می‌گردند. پس از نصب پلیت‌ها، وال‌پست‌ها به پلیت‌ها در محل مناسب متصل می‌شوند. اتصال آن به دیوار نباید صلب باشد تا دیوار امکان حرکت داخل صفحه را داشته باشد و نیروهای سازه به دیوار منتقل نشود.

الزامات آیین‌نامه‌ای و ضوابط مهم اجرای وال‌پست

پس از زلزله کرمانشاه، توجه به مهاربندی دیوارهای غیرسازه‌ای و اجرای صحیح وال‌پست‌ها به‌طور جدی افزایش یافت. به همین دلیل، پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ (طراحی لرزه‌ای اجزای غیرسازه‌ای) بازنگری و برای بار چهارم ویرایش شد. در ویرایش جدید بر لزوم استفاده و اجرای صحیح وال‌پست‌ها تأکید ویژه شده است.

هدف اصلی وال‌پست، جدا کردن رفتار دیوار غیرسازه‌ای از سازه اصلی و جلوگیری از ریزش دیوار هنگام وقوع زلزله یا اعمال بارهای جانبی است. با استفاده از این سیستم، دیوار و سازه امکان حرکت نسبی داخل صفحه پیدا کرده و از انتقال مستقیم نیرو به یکدیگر و آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌شود.

دانلود پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰

محل های الزامی نصب وال‌پست

اجرای وال‌پست ابتدا در مجاورت تیرها و ستون‌ها ضروری است؛ به این صورت که دیوار به سازه متصل نمی‌شود و یک درز جداسازی بین دیوار و اعضای سازه‌ای (تیر و ستون) ایجاد می‌گردد. این فاصله مانع انتقال نیرو بین دیوار و سازه شده و مطابق پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ الزامی است.  برای حفظ یکپارچگی دیوار و جلوگیری از شکم‌دادگی و ریزش از میانه دیوار، از میلگرد بستر خرپایی یا نردبانی در فواصل مشخص بین رج‌های بلوک استفاده می‌شود. در دیوارهایی که طول یا ارتفاع زیادی دارند، علاوه بر جداسازی لبه‌های دیوار، باید از وال‌پست‌های میانی نیز استفاده شود. ضوابط کلی برای تشخیص نیاز یا عدم نیاز به وال‌پست‌های میان دیوار به شرح زیر است:

• اگر طول دیوار (آکس تا آکس ستون در پلان) بیشتر از ۴ متر باشد، اجرای وال‌پست قائم (وادار میانی) بین دیوار الزامی است و محل دقیق نصب توسط طراح سازه تعیین می‌شود.
• اگر ارتفاع دیوار بیشتر از ۳.۵ متر باشد، اجرای وال‌پست افقی (تیرک افقی) بین ارتفاع دیوار الزامی است و محل دقیق نصب توسط طراح سازه تعیین می‌شود.

چه تعداد وال‌پست نیاز است؟

تعداد وال‌پست‌های موردنیاز به ابعاد دیوار، نوع مصالح و جزئیات طراحی بستگی دارد. طبق ضوابط پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰، زمانی که از وال‌پست قائم به صورت مقطع منقطع (مانند ناودانی منقطع) استفاده می‌شود، مجموع طول مقاطع مورد استفاده در ارتفاع دیوار باید حداقل یک‌سوم ارتفاع دیوار باشد. این مقدار، حداقل طول مورد نیاز برای وادارهای قائم است و در صورت بزرگ بودن دهانه یا ارتفاع دیوار، ممکن است نیاز به تعداد بیشتر یا اجرای وال‌پست‌های اضافی باشد.

عرض درز انقطاع (فاصله جداسازی)

فاصله‌ای که بین دیوار غیرسازه‌ای و تیر یا ستون سازه ایجاد می‌شود، فاصله جداسازی نامیده می‌شود. مطابق پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ فاصله جداسازی دیوار از ستون‌ها به اندازه ۰٫۰۱ ارتفاع کف تا کف طبقه می‌باشد. فاصله جداسازی از سقف برابر با بیشترین دو مقدار ۲۵ میلی‌متر و حداکثر خیز درازمدت تیر می‌باشد. این درز باید با مصالح قابل تراکم و الاستیک مانند پشم سنگ ضد رطوبت یا مواد جداکننده انعطاف‌پذیر پر شود.

نکات اجرایی

• در اجرای وال پست ها، تمامی وادارها باید در راستای یکدیگر و هم‌تراز نصب شوند تا عملکرد مهاری دیوار بهینه باشد.
• در تمام دیوارهای غیرسازه‌ای، لبه‌های قائم دیوار باید مهار شوند.
• وال‌پست‌ها نباید در محل اتصال تیر و ستون به قرار گیرند.
• در محل تمامی بازشوها (در، پنجره و سایر بازشوها) استفاده از وال‌پست الزامی است تا از تمرکز تنش و ریزش موضعی جلوگیری شود.
• روی وال‌پست، مش یا رابیتس نصب می‌شود تا اجرای نازک‌کاری بدون ترک و به صورت یکنواخت انجام شود.
• از شاقول بودن وال‌پست‌ها باید اطمینان حاصل شود تا عملکرد مهاری و پایداری دیوار تضمین گردد.
• پروفیل‌های مورد استفاده برای وال‌پست حتماً باید گالوانبزه یا دارای پوشش ضدزنگ باشند. این امر موجب افزایش طول عمر و مقاومت سازه‌ای آن‌ها می‌شود و موجب جلوگیری از مشکلات نازک کاری می‌گردد.

چرا وال‌پست های سنتی منسوخ شدند؟

در گذشته، برای مهار دیوارهای غیرسازه‌ای از نبشی فولادی به عنوان وال‌پست استفاده می‌شد. این روش بیشتر مناسب دیوارهای کوتاه بود و به دلیل سطح گیرش کم، سختی بالا و عدم انعطاف کافی توانایی مناسبی در جذب و توزیع نیروهای جانبی نداشت. علاوه بر افزایش وزن مرده سازه، اتصال و نصب آن‌ها نیز سخت و زمان‌بر بود و اغلب یکپارچگی مناسبی میان دیوار و اسکلت سازه ایجاد نمی‌کرد، که این موضوع در برابر بار جانبی می‌توانست منجر به شکست موضعی یا ریزش دیوار شود. به دلیل مشکلات فراوانی که والپست‌های سنتی داشتند وال‌پست‌های مدرن جایگزین آنها شدند. در سیستم‌های مدرن، از پروفیل‌های مهندسی‌شده ومانند ناودانی یا باکس (Box) که معمولا گالوانیزه هستند، استفاده می‌شود. این مقاطع به دلیل سختی و ظرفیت مهاری بالاتر، سطح تماس بیشتر و امکان اجرای پیوسته یا منقطع و عملکرد بسیار بهتری در برابر نیروهای جانبی و ارتعاشات دارند. روش‌های اتصال نیز استانداردتر است؛ مانند پیچ و مهره، جوش کنترل‌شده یا اتصالات مکانیکی ویژه، که موجب یکپارچگی مناسب، کاهش انتقال لرزش، تسهیل نصب و کاهش وزن مرده ساختمان می‌شود. به همین دلیل، وال‌پست‌های مدرن در سازه‌های بلند و مناطق لرزه‌خیز ترجیح داده می‌شوند.

اشتباهات رایج در اجرای وال‌پست

عمده‌ترین اشتباهاتی که در اجرای وال‌پست رخ می‌دهند، معمولاً ناشی از اجرای نادرست توسط پیمانکار یا عدم رعایت ضوابط آیین‌نامه‌ای است. از جمله این اشتباهات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گاهی به‌جای پروفیل‌های استاندارد مانند نبشی، ناودانی یا قوطی، از میلگرد یا مقاطع غیرمناسب استفاده می‌شود که موجب کاهش مقاومت و عملکرد وال‌پست می‌شود.
• عدم رعایت ابعاد صحیح وال‌پست؛ که طول، ارتفاع یا ضخامت وال‌پست مطابق نقشه یا آیین‌نامه رعایت نمی‌شود و این موضوع باعث کاهش کارایی مهاری آن می‌شود.
• عدم اتصال صحیح وال‌پست به سازه؛ که عملکرد لرزه‌ای دیوار را کاهش می‌دهد و می‌تواند باعث تمرکز تنش و ریزش دیوار شود.
• عدم رعایت محل صحیح نصب وال‌پست و نصب نکردن وال‌پست در کنار تیر و ستون، بالای بازشوها یا میانه دیوارهای بلند که موجب ضعف موضعی و کاهش پایداری دیوار می‌شود.

وال مش

وال‌مش یک سیستم تقویتی جدید برای مهار دیوارهای غیرسازه‌ای مطابق دستورالعمل‌های آیین‌نامه‌ای است. وال مش در سال‌های اخیر به عنوان جایگزین مناسب وال‌پست در برخی پروژه‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. وال مش نوارهای الیافی (عموماً شیشه یا کربن) است که روی سطح دیوار نصب می‌شود. این نوارها باعث افزایش مقاومت آن در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و ارتعاشات سازه می‌گردد. در این روش، دیوار در راستای قائم مسلح می‌شود و عملکرد خمشی یک‌طرفه ایجاد می‌شود؛ بنابراین در بسیاری از موارد نیاز به وادار یا وال‌پست حذف می‌شود و محدودیت طول دیوار نیز وجود ندارد. در لبه‌های دیوار و اطراف بازشوها نیز نوارهای مش اجرا می‌شود و سپس نازک‌کاری روی آن انجام می‌گیرد.